Iwapo una vitabu vya zamani kwenye dari, unanunua bidhaa kwenye soko la kale la viroboto, au unafikiria kuanzisha shughuli ya kukusanya vitabu adimu, unaweza kujiuliza jinsi ya kutambua kitabu adimu. Vitabu vingine vinajitokeza kwa sababu ya umri wao au umaarufu, lakini vitabu vingi adimu ni vigumu zaidi kuviona. Ukiwa na vidokezo vichache na ufahamu bora wa kile kinachofanya kitabu kuwa adimu, utakuwa katika nafasi nzuri ya kutambua vitabu adimu unapoviona.
Kitabu Adimu Ni Nini?
Kuna vitabu vingi vya zamani, vya kale, au visivyo vya kawaida, lakini hii haimaanishi kuwa vitabu hivyo ni adimu. Ili kupata uainishaji wa kuwa kitabu adimu, kitabu lazima kikidhi seti fulani ya vigezo. Hata hivyo, ni kigezo chenyewe, ambacho kimebishaniwa mara nyingi miongoni mwa wanabibliofili, ambacho kinaleta mkanganyiko kuhusu kile kinachochukuliwa kuwa kitabu adimu.
Kulingana na Maktaba ya Kitaifa ya Scotland, ufafanuzi wa kitabu adimu sio wazi kabisa. Kinaweza kuwa kitabu chochote ambacho ni vigumu kupata, hasa kutokana na tarehe yake ya kuchapishwa, nakala chache zilizotolewa, au maslahi ya kihistoria. Ingawa wakati mwingine hivi ni vigezo vya kutambua kitabu adimu, sivyo ilivyo kila wakati.
Vitu Vinavyoweza Kufanya Kitabu Kuwa Adimu
Vitu vingine vinavyowezekana vinavyoweza kufanya kitabu kuwa nadra ni pamoja na:
- Toleo la kwanza- Toleo la kwanza la vitabu maarufu au vitabu muhimu linaweza kuwa adimu na la thamani.
- Kimetiwa saini - Kitabu kinaweza kuwa nadra ikiwa kilitiwa sahihi au kuandikwa otomatiki na mwandishi au mtu wa maana.
- Matokeo - Ikiwa mtu mashuhuri alimiliki kitabu hapo awali au hadithi ya historia ya kitabu imerekodiwa na kuvutia, inaweza kuwa na asili na kuwa nadra.
- Vivutio maalum - Kitu cha kupendeza au umuhimu wa urembo kuhusu kitabu kinaweza kukifanya kiwe adimu. Hii inaweza kujumuisha mchoro wa kupendeza au mashuhuri, mchoro wa kipekee, vielelezo vya wasanii muhimu au kazi zenye michoro ya ziada, muundo wa kipekee au usio wa kawaida, au uchapishaji bora au uchapaji.
- Sifa za kimwili zisizo za kawaida - Hizi zinaweza kujumuisha alama maalum au nakala iliyoibiwa na pia matumizi ya vyombo vya habari maalum kama vile Bozart Press.
- Hali ya kipekee - Hali ya kitabu inaweza kukifanya kiwe nadra, hasa ikiwa ni mojawapo ya nakala chache zilizo katika hali nzuri.
Umuhimu wa Kuhitajika
Kama vile thamani ya kitabu inavyolinganishwa na usambazaji na mahitaji, katika hali nyingi, uhaba halisi wa kitabu haimaanishi kuwa kinachukuliwa kuwa "kitabu adimu." Kuna vitabu vingi ambavyo ni adimu kwa idadi, karibu havijawahi kuonekana kwenye minada au popote pengine, na vinachukuliwa kuwa havina thamani kwa sababu hakuna anayevitaka. Ili kiwe kitabu adimu, kinatakiwa kiwe kitabu ambacho watu wanataka.
Jinsi ya Kutambua Kitabu Adimu
Ingawa wakati mwingine inachanganya, kuna mambo fulani ya kuangalia unapojaribu kutambua kitabu adimu. Ikiwa unatumia maduka ya vitabu vilivyotumika, soko kuu au maduka ya kale, mchakato huu unaweza kukusaidia kuamua kama unaweza kuwa na hazina mkononi mwako.
1. Angalia Kitu Kisicho Kawaida na Maalum
Unapopitia duka adimu la vitabu, duka la bei nafuu au muuzaji mwingine wa rejareja, tafuta mambo ambayo yanaonekana kuwa ya kawaida kuhusu kitabu. Vipengele maalum hufanya kitabu kutamanika, na kinahitaji kuwa kitu ambacho watu wanataka ili kiwe nadra. Tafuta zifuatazo:
- Nzuri, vifungo vya ubora
- Sanaa maalum
- Vifungashio vya ngozi katika hali nzuri
- Vitabu vinavyotoweka kwa uzuri wao
- Mchoro wa ukingo wa mbele (mchoro uliochorwa kwa mkono kwenye ncha za kurasa za kitabu kilichofungwa kando ya mgongo)
2. Tafuta Sahihi
Chukua kitabu na uangalie kurasa chache za kwanza kwa makini. Angalia saini. Ikiwa kitabu kimetiwa saini, inaweza kuwa nadra. Waandishi wengine hutia saini nakala nyingi, lakini kuna wengine ambao mara chache husaini vitabu. Vitabu vya zamani vilivyotiwa saini na waandishi ambao wamekufa vina uwezekano mkubwa wa kuwa nadra.
3. Tambua Kama Ni Toleo la Kwanza
Kwa sababu tu kitabu ni toleo la kwanza, ambalo ni uchapishaji wa kwanza kabisa wa kitabu, haifanyi kuwa adimu. Kila kitabu kilichochapishwa kina toleo la kwanza. Ni lazima kitabu kikidhi vigezo vingine ili kuainishwa kuwa toleo la kwanza adimu. Tatizo linalotokea ni kwamba hakuna mfumo mmoja wa kuhesabu matoleo unaotumiwa na wachapishaji. Huenda kukawa na uchapishaji ulioteuliwa kwa matoleo ya baadaye lakini si kwa toleo la kwanza. Hii mara nyingi hufanya kubainisha toleo la kwanza kutatanisha kwa wakusanyaji bila kujali kama wao ni wapya au wenye uzoefu.
Baadhi ya njia ambazo wachapishaji hutumia kutambua vitabu vyao kama matoleo ya kwanza ni pamoja na:
- Ikiwa tarehe kwenye ukurasa wa hakimiliki na ukurasa wa kichwa ni sawa
- Maneno "toleo la kwanza, "" onyesho la kwanza, "" uchapishaji wa kwanza," au "kuchapishwa" kwenye ukurasa wa hakimiliki
- Msururu mahususi wa nambari unaoitwa mstari wa nambari
Kwa kuwa kila mchapishaji hutumia mbinu yake ya kutia alama kwenye matoleo yake ya kwanza, njia bora ya kubainisha ikiwa kitabu ni toleo la kwanza ni kutumia kitabu cha mwongozo au biblia ya mwandishi. Mwongozo bora wa kutambua vitabu vya toleo la kwanza ni Mwongozo wa Mfukoni wa Utambulisho wa Matoleo ya Kwanza na Bill McBride.
4. Tafuta Matoleo Mafupi
Hata kama kitabu si toleo la kwanza, vitabu vinavyochapishwa kwa idadi ya chini ya 500 na matoleo machache vinaweza pia kuwa nadra. Unaweza kuona maandishi kama "nakala X ya Y" au sawa. Hii inaweza kuonyesha kuwa ni vichache tu vya vitabu vilivyochapishwa.
5. Chunguza Tarehe ya Kuchapisha
Kwa ujumla, vitabu vya zamani vina uwezekano mkubwa wa kuwa nadra kuliko vitabu vipya zaidi. Hii haimaanishi kuwa kila kitabu cha zamani kinatamanika, lakini ni mahali pa kuanzia. Angalia wakati kitabu kilichapishwa. Hii si sawa na hakimiliki, kwani hiyo inarejelea umiliki halali wa mwandishi wa yaliyomo. Badala yake, tafuta tarehe ya kuchapishwa.
6. Angalia Chochote Utakachokusanya Binafsi
Watu wengi wanaokusanya vitabu adimu wana utaalam wa kitu mahususi. Iwapo kuna kitu unachokusanya, kama vile vitabu vya mwandishi mahususi au vitabu kuhusu mada fulani kama vile sayansi, fanya hii kuwa sehemu ya mchakato wako adimu wa utambuzi wa kitabu.
Nyenzo Adimu za Utambulisho wa Vitabu
Ingawa inaweza kuonekana kuwa vigumu kujifunza jinsi ya kutambua kitabu adimu, kuna nyenzo nyingi bora za kusaidia. Iwapo unataka kujifunza zaidi kuhusu kutambua vitabu adimu au haja yako ya kutafuta mada mahususi, jaribu mojawapo ya yafuatayo:
- The Rare Book School iliyoko katika Chuo Kikuu cha Virginia inatoa kozi katika mada mbalimbali zinazohusiana na vitabu adimu na vya zamani. Kozi hizo huchukua muda wa siku tano na kwa kawaida hufanyika Charlottesville, Virginia. Pia kuna kozi zinazofanyika B altimore, Washington D. C. na New York City. Hii ni nyenzo bora kwa wakusanyaji au wauzaji wa vitabu makini.
- Book Poi - Book Poi ni nyenzo bora inayoorodhesha maelfu ya mada na inatoa vidokezo vya jinsi ya kutambua nakala adimu. Utapata kila kitu kuanzia vitabu vya watoto hadi maandishi ya matibabu.
- Abe Books - Ingawa Abe Books ni muuzaji wa rejareja mtandaoni, pia ina maelezo mazuri kuhusu kubainisha vitabu mahususi na kubaini ikiwa kitabu ni adimu au ni cha thamani. Unaweza kutafuta jina au mwandishi wa kitabu na kuona picha na maelezo kuhusu nakala adimu zaidi.
Tengeneza Kitabu Adimu "Orodha ya Matamanio"
Ingawa inafurahisha kupitia rundo la vitabu ili kupata vingine adimu, ni vyema pia kuwa na baadhi ya mada mahususi katika "orodha ya matamanio." Hili linaweza kukusaidia hasa ikiwa una muda mfupi au vitabu vingi vya kupanga. Ikiwa huna wakati kwa wakati, andika orodha ya vitabu muhimu vya kutafuta kwenye maduka ya kibiashara au masoko ya viroboto na ufanye kuvinjari kwako kwa ufanisi zaidi. Ukiwa na orodha, utapenda msisimko wa uwindaji.
