Watoto wanapoanza kuonyesha tabia chafu, wazazi huanza kushika nyasi, wakifanya lolote wawezalo ili kuzizima. Silaha ya kawaida inayotumiwa dhidi ya ubaya na kuyeyuka ni mfumo wa malipo. Inapotekelezwa ipasavyo, mifumo ya zawadi kwa watoto inaweza kuondoa tabia mbaya, na kuzibadilisha na tabia nzuri.
Mfumo wa Zawadi kwa Watoto Ni Nini?
Mfumo wa zawadi ni mfumo ulioanzishwa ili kusaidia kuhimiza watoto wabadili tabia hasi na badala ya tabia nzuri. Wanajifunza kufanya hivi kupitia uimarishaji mzuri. Watoto wanapopokea maoni chanya kwa tabia zinazohitajika, hatimaye huvutia wale wanaopinga tabia mbaya zilizoonyeshwa hapo awali. Zawadi hutolewa hatimaye watoto wanapofikia lengo mahususi kwenye chati yao ya zawadi, na hivyo kuwachochea zaidi kuhama kutoka hasi hadi chanya.
Aina za Mifumo ya Kawaida ya Zawadi
Kuna aina kadhaa za mifumo ya malipo ambayo wazazi, walezi, au walimu wanaweza kutumia ili kuwasaidia watoto waliopunguza tabia mbaya na kuimarisha zile chanya.
Chati ya Kibandiko
Chati za vibandiko mara nyingi hutumiwa katika mifumo ya zawadi kwa watoto wadogo. Wakati tabia chanya inashuhudiwa, kibandiko huwekwa kwenye kisanduku mahususi kinachobainisha mafanikio. Watoto hupata vibandiko hadi wafikie seti ya nambari inayotakiwa, kisha wanapata thawabu kwa vibandiko wanavyochuma.
Mfumo wa Pointi
Watoto wakubwa wanaweza kufanya kazi nje ya mifumo ya uhakika. Pointi hupatikana kwa tabia chanya zilizotajwa kwenye chati ya mfumo wa tabia. Pointi huuzwa ili kupata zawadi. Kulingana na utata wa chati na ukuaji wa mtoto, pointi moja inaweza kupatikana kwa kila tabia chanya iliyobainishwa, au ikiwa zaidi ya tabia moja itatambuliwa kwenye chati, tabia tofauti zinaweza kuwa na thamani ya idadi tofauti ya pointi.
Mfumo wa Uchumi wa Ishara
Katika uchumi wa ishara, watoto hupata pointi kwa tabia nzuri siku nzima. Pointi zinaweza kulipwa mwishoni mwa siku au wiki kwa vitu tofauti. Bidhaa zinazotolewa ni zile zote ambazo watoto wangependa kupata. Vipengee katika uchumi wa ishara vina maadili tofauti. Kifutio kipya cha kufurahisha kinaweza kugharimu pointi tano, lakini mnyama mdogo aliyejazwa anaweza kuwa na thamani ya pointi 25. Watoto hujifunza kwamba ikiwa wanataka vitu vikubwa zaidi, wanapaswa kufanya tabia nzuri zaidi au kazi kwa muda mrefu, wakati mwingine kusubiri kufanya ununuzi.
Mifumo Inayoshikika
Mfumo mmoja unaoonekana na wa moja kwa moja wa zawadi uliowekwa kwa ajili ya watoto ni marumaru zisizo na wakati kwenye mtungi. Kila mtoto katika familia yako anapata jar yake mwenyewe. Tabia moja nzuri inatambuliwa kwa kila mtoto. Wakati mtu mzima anashuhudia tabia hiyo, marumaru huenda kwenye mtungi. Wakati idadi inayotakiwa ya marumaru inafikiwa, thawabu hutolewa. Toleo jingine la mfumo huu ni vitalu vilivyopatikana. Kila wakati tabia chanya inapogunduliwa, kizuizi huongezwa kwenye mnara unaokua. Wakati jengo la block Tower lina idadi iliyobainishwa ya vitalu vilivyoongezwa kwake, zawadi iliyokubaliwa hapo awali inatolewa.
Aina za Zawadi
Hakuna mtu anayefanya kazi bila malipo katika ulimwengu huu. Watoto wana uwezo zaidi wa kuendelea kufanya unachowauliza wakati wanapata kitu kwa kazi wanayoweka katika kurekebisha tabia zao. Linapokuja suala la malipo, mtu anayeanzisha mfumo wa malipo lazima aangalie kile kinachohitajika kwa mtoto. Je, wanataka kupata nini? Mifumo ya zawadi huanguka na kuungua mara nyingi sana wazazi au walimu wanapotoa zawadi ambayo haimvutii mtoto binafsi. Kabla ya kutekeleza mfumo wa zawadi, chunguza ni vitu au shughuli gani watoto wanataka kufanyia kazi. Kumbuka, watoto wana nguvu kama vile mwanadamu anavyokuja. Maslahi yao hubadilika, na wakati mwingine hawataki tena kujaribu kupata thawabu iliyoamuliwa. Hili likitokea, badilisha zawadi.
- Vitu vinavyoonekana- Baadhi ya watoto watataka kulenga kubadilisha tabia ili kupata vitu vinavyoonekana kama vile vinyago vidogo, nguo au peremende.
- Shughuli- Zawadi inayotokana na shughuli inaweza kuwa safari ya aiskrimu, muda wa ziada wa kupumzika kabla ya kulala, au muda ulioongezwa wa kutumia kifaa.
- Vipengee-Tiketi Kubwa - Watoto wakubwa hujifunza kwamba wanaweza kutoa zawadi, bila kuhitaji kujiridhisha papo hapo lengo linapofikiwa. Wanaweza kuweka akiba ya pointi zao walizochuma na kuziweka kwenye zawadi kubwa zaidi katika mifumo kama vile uchumi wa tokeni.
Kuweka Mifumo ya Zawadi kwa Watoto Wachanga
Unapoweka mfumo wa zawadi kwa watoto wadogo, kuna baadhi ya vipengele muhimu vya kuzingatia ili mfumo wako na mtoto wako wafanikiwe.
Uimarishaji Unapaswa Kuwa Mara Moja
Unapogundua tabia hizo mbadala ambazo unatamani sana, zikumbuke kwa maneno. Unataka kupata watoto wakiwa wazuri, na kuwaruhusu kufaidika na hisia changamfu na fuzzy wanayopata kwa kusifiwa kwa maneno kwa kufanya jambo sahihi. Ukiona mtoto wako akifanya kazi au tabia unayotaka, weka kibandiko kwenye chati mara moja na ukiambatanishe na maneno ya sifa.
Zingatia Tabia Moja Pekee kwa Wakati Mmoja
Watoto wadogo wanapaswa kuzingatia tu tabia moja ya kubadilisha au ujuzi mpya kwa wakati mmoja. Kuongeza kazi nyingi au tabia kwenye mfumo wa zawadi kunaweza kutatanisha na kulemea watoto wadogo. Chukua muda kabla ya utekelezaji na uamue ni kazi gani au tabia ipi iliyopewa kipaumbele kabisa. Zingatia tabia/ustadi na ukishapatikana na kudumishwa, nenda kwenye mpya.
Tumia Sifa Nyingi Chanya
Watoto hupenda kusikia jinsi wanavyopendeza, na sifa chanya hufanyia watoto wadogo maajabu. Hakikisha kwamba hautoi kibandiko kwenye chati tu unapogundua tabia unayotaka inafanyika. Mara nyingi watu wazima huwaona, lakini watoto hawaoni. Fanya maendeleo yao yaonekane kwa maneno.
Weka Msamiati Rahisi
Watoto wadogo wana msamiati mdogo, na ikiwa ni pamoja na tafsiri ya hali ya juu kuhusu mifumo ya zawadi na chati za tabia inaweza kutia matope maji na kuzuia unachojaribu kufanya. Weka maneno yako rahisi na malengo yako wazi na mafupi.
Shirikisha Watoto katika Mchakato
Waruhusu watoto wadogo wajifunze kuwa kweli wana udhibiti wa hatima zao. Watu huwa na tabia ya kushikilia sana vitu ambavyo wanahisi umiliki mkubwa juu yake. Njia za kuwajumuisha watoto wadogo katika mifumo ya zawadi zinaweza kuwa:
- Kuwauliza wanataka kufanyia nini
- Waambie waweke kibandiko kwenye chati yao
- Waulize ikiwa wanataka kuweka chati zilizokamilika au zitundike ukutani
- Jadili nao maendeleo mara kwa mara
Kaa thabiti
Uthabiti ni mfalme linapokuja suala la mifumo ya zawadi. Watoto hujifunza ujuzi na tabia mpya kupitia marudio, kwa hivyo hakikisha kwamba unashikamana nayo ikiwa utafuata njia ya mfumo wa zawadi. Watoto watakuza matarajio na uaminifu huku wakipata seti mpya za ujuzi na tabia zinazofaa.
Kuweka Mifumo ya Zawadi kwa Watoto Wakubwa
Watoto wakubwa wanaweza kuendeleza dhana rahisi za mfumo kwa kujumuisha tabia zaidi kwenye mfumo, kubadilisha vibandiko na pointi, na kujumuisha kuondolewa kwa pointi ili kuziongeza.
Jumuisha Tabia, Ujuzi au Kazi Kadhaa
Watoto wanapokuwa wakubwa na utambuzi zaidi, zaidi ya kazi, kazi au tabia moja inaweza kujumuishwa katika mfumo wa zawadi. Endelea kuweka kipaumbele unachotaka watoto wafanyie kazi na uhakikishe kuwa chochote kitakachojumuishwa kwenye mfumo kinaweza kufikiwa kwa watoto wachanga na wazee.
Ongeza na Ondoa Pointi
Watoto wadogo wanaweza kutumia marumaru kwenye mtungi au vibandiko kuashiria tabia nzuri au ujuzi waliojifunza. Watoto wakubwa wanaweza kuhamia mfumo wa zawadi unaotegemea pointi. Wanapata pointi kwa tabia nzuri zinazotambuliwa. Tabia tofauti zinaweza kuwa na thamani ya idadi tofauti ya pointi. Zaidi ya hayo, watoto wakubwa wanaweza kujishindia pointi na kupokonywa pointi wanaporejea kwenye tabia mbaya.
Unda Mfumo Mgumu Zaidi wa Zawadi
Wakati watoto wadogo wanafanyia kazi zawadi moja mara tu lengo lao litakapofikiwa, watoto wakubwa wanaweza kutumia mifumo changamano zaidi ya zawadi. Watoto wanaweza kujifunza kutumia pointi zao au kuziweka benki na kuweka akiba kwa ajili ya vitu vikubwa zaidi. Wanaweza kuwa na chaguo zaidi katika zawadi na kujifunza dhana ya kuchelewa kuridhika.
Kagua Mfumo Mwishoni mwa Kila Siku
Bado ni muhimu kuungana na watoto wanaofanya kazi kwenye mifumo ya zawadi mwishoni mwa siku. Jadili ni nini kilifanya kazi vizuri, nini kinahitaji kuboreshwa, na ni umbali gani kutoka kwa malengo yao.
Fuatilia kwa Kushiba
Inaweza kuwa changamoto zaidi kujua wakati mtoto mkubwa hajali tena kufanyia kazi lengo au malipo; kwa hivyo, ufuatiliaji wa kutosheleza zawadi ni muhimu kwa mafanikio ya mfumo wa zawadi. Ukiona watoto wakubwa hawana tena ari ya kupata pointi na zawadi, hii inaweza kuwa kwa sababu zawadi imepoteza mwanga wake. Jadili zawadi mpya ambazo watoto wanaweza kufaa zaidi kuzifanyia kazi.
Mifumo ya Zawadi ya Tabia Inaweza Kuondoa au Kubadilisha
Baadhi ya tabia hufanya kazi vyema na mifumo ya zawadi ikilinganishwa na zingine. Tabia hasi rahisi zitakuwa rahisi kuzizingatia na kuzibadilisha kwa kutumia mfumo wa tabia, na tabia chanya rahisi zitakuwa rahisi kuanzisha kuliko ngumu zaidi.
Tabia Mpya Amejifunza
Mifumo ya zawadi mara nyingi hufanya kazi vizuri wakati watoto wanajaribu kujifunza ujuzi mpya kama vile:
- Kutumia sufuria
- Kulala chumbani kwao kwa usiku mzima
- Kupeana zamu
- Kuweka vinyago baada ya muda wa kucheza
- Kukamilisha kazi
- Kuvaa
Kuacha Tabia Hasi
Mtoto akionyesha tabia hasi ambayo ungependa kupunguza au kuachana nayo, mifumo ya zawadi inaweza kusaidia. Kwa njia hii, kutumia mfumo wa zawadi, kutoa vibandiko, pointi, au marumaru kwa tabia inayohitajika zaidi ambayo inachukua nafasi ya ile hasi. Kwa mfano, ikiwa unataka kuacha kupiga, wape watoto zawadi kwa kuwagusa kwa upole zaidi au tumia maneno badala ya vurugu wanapofadhaika. Tabia hasi ambazo zinaweza kupunguzwa kupitia mifumo ya zawadi ni:
- Vitendo vya ukatili (kupiga, teke, kuuma, kukwaruza)
- Kuzungumza tena
- Kupiga kelele
- Kukataa kufanya kazi ulizoomba
- Kumkimbia mtu mzima
Kufikia Kazi na Kazi za Kila Siku za Kuishi
Ingawa mifumo ya zawadi hutumiwa mara nyingi kuchukua nafasi ya tabia mbaya na nzuri au kufunza ujuzi mpya, inaweza pia kutumika kwa kazi za kila siku na kazi za nyumbani. Ikiwa watoto wako wanaguswa na kufanya kazi za kila siku, mifumo ya zawadi inaweza kuwahamasisha kufanya kazi zinazohitajika mfululizo. Majukumu yanayoweza kuongezwa kupitia mifumo ya zawadi yanaweza kujumuisha:
- Kutandika kitanda chako
- Kusafisha chumba chako
- Kutoa takataka
- Kulisha wanyama kipenzi
- Kuweka nguo za kufulia
- Vipengele mbalimbali vya usafi (kuosha uso, kuoga, kusugua nywele au meno)
Manufaa Yanayopatikana Kutokana na Mifumo ya Zawadi
Faida za mfumo wa zawadi unaotekelezwa vyema ni nyingi. Watoto hujifunza kujitegemea na kukuza kujiamini wanapopunguza tabia mbaya na kupata chanya au kupata seti mpya za ujuzi. Kusisitiza mazuri badala ya kuzingatia mabaya huwasaidia watoto kusitawisha kujistahi bora. Wazazi wanaotumia mifumo ya malipo hupata kwamba wao pia hunufaika sana. Wanaona watoto wao wakiboreka kila siku, na hilo linaweza kupunguza mahangaiko yanayozunguka tabia mbaya. Mahusiano ya mzazi na mtoto huboreka wakati mifumo ya zawadi inapotekelezwa tabia bora zaidi zinapotokea mara nyingi zaidi na viwango vya mabishano na mafadhaiko hupungua. Kujua cha kufanya na jinsi ya kukifanya kubaki kuwa ufunguo wa mafanikio ya mfumo wa zawadi. Ukishaelewa, unaweza kushinda tabia nyingi hasi za watoto wako.
